بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون یک اختلال پیش‌رونده سیستم عصبی است که بر حرکت تأثیر می‌گذارد. علائم به تدریج شروع می‌شوند، گاهی اوقات با یک لرزش به‌سختی قابل‌توجه فقط در یک دست شروع میشود. لرزش شایع است، اما این اختلال معمولاً باعث سفتی یا کندی حرکت نیز میشود.
در مراحل اولیه بیماری پارکینسون، ممکن است هنگام راه رفتن، بازوهای شما تکان نخورند. گفتار شما ممکن است نامفهوم شود. علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری در طول زمان بدتر میشود.
اگرچه بیماری پارکینسون قابل‌درمان نیست، اما داروها ممکن است علائم را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشند. گاهی اوقات، پزشک شما ممکن است جراحی را برای تنظیم مناطق خاصی از مغز و بهبود علائم شما پیشنهاد کند.
علائم بیماری پارکینسون چیست؟
علائم و نشانه‌های بیماری پارکینسون برای هرکسی می‌تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف باشد و مورد توجه قرار نگیرد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع میشود و معمولاً در آن طرف بدتر میشود، حتی پس از شروع علائم در هر دو طرف.
علائم و نشانه‌های پارکینسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
لرزش
لرزش معمولاً در یک اندام، اغلب دست یا انگشتان شروع میشود. ممکن است انگشت شست و سبابه خود را به جلو و عقب مالش دهید که به‌عنوان لرزش قرص غلتاندن شناخته میشود. ممکن است دست شما در حالت استراحت بلرزد.
کندی حرکت (برادی‌کینزی)
با گذشت زمان، بیماری پارکینسون ممکن است حرکت شما را آهسته و کارهای ساده را دشوار و وقت‌گیر کند. ممکن است هنگام راه رفتن قدم‌های شما کوتاه‌تر شوند. ممکن است بلند شدن از روی صندلی سخت باشد. هنگام تلاش برای راه رفتن، ممکن است پاهای خود را بکشید.
ماهیچه‌های سفت
سفتی عضلات ممکن است در هر قسمتی از بدن شما رخ دهد. سفت شدن ماهیچه‌ها می‌تواند دردناک باشد و دامنه حرکتی را محدود کند.
اختلال در وضعیت و تعادل
وضعیت بدن شما ممکن است خمیده شود، یا ممکن است در نتیجه بیماری پارکینسون مشکلات تعادلی داشته باشید.
از دست دادن حرکات خودکار
ممکن است توانایی شما در انجام حرکات ناخودآگاه کاهش یافته باشد، ازجمله پلک زدن، لبخند زدن یا چرخاندن دستان خود هنگام راه رفتن.
تغییر گفتار
ممکن است قبل از صحبت به‌آرامی یا سریع صحبت کنید و یا تردید کنید. گفتار شما ممکن است بیشتر یکنواخت باشد.
نوشتن تغییر می‌کند
ممکن است نوشتن سخت شود و نوشته شما کوچک به نظر برسد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر یک از علائم مرتبط با بیماری پارکینسون – نه‌تنها برای تشخیص بیماری، بلکه برای رد سایر دلایل علائم، به پزشک خود مراجعه کنید.
علل ایجاد بیماری پارکینسون چیست؟
در بیماری پارکینسون، سلول‌های عصبی خاص (نورون ها) در مغز به‌تدریج تجزیه می‌شوند یا می‌میرند. بسیاری از علائم به دلیل از دست دادن نورون‌هایی است که یک پیام‌رسان شیمیایی در مغز شما به نام دوپامین تولید می‌کنند. هنگامی‌که سطح دوپامین کاهش می‌یابد، باعث فعالیت غیرطبیعی مغز میشود که منجر به اختلال در حرکت و سایر علائم بیماری پارکینسون میشود.
علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد عوامل متعددی در آن نقش دارند، ازجمله:
ژن‌ها
محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود؛ اما این موارد غیرمعمول هستند، مگر در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده تحت تأثیر بیماری پارکینسون قرار دارند.
بااین‌حال، به نظر می‌رسد که تغییرات ژنی خاص، خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد، اما خطر نسبتاً کمی برای بیماری پارکینسون برای هر یک از این نشانگرهای ژنتیکی وجود دارد.
محرک‌های زیست‌محیطی
قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد، اما این خطر نسبتاً کم است.
محققان همچنین خاطرنشان کرده‌اند که تغییرات زیادی در مغز افراد مبتلا به بیماری پارکینسون رخ می‌دهد، اگرچه علت آنها مشخص نیست. این تغییرات عبارت‌اند از:
حضور اجسام لویی
توده‌هایی از مواد خاص در سلول‌های مغز نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند. این توده ها، اجسام لویی نامیده می‌شوند و محققان معتقدند این اجسام لویی سرنخ مهمی از علت بیماری پارکینسون دارند.
آلفا سینوکلئین یافت شده در اجسام لویی
اگرچه مواد زیادی در اجسام لویی یافت میشود، دانشمندان معتقدند که یکی از مهم‌ترین آنها پروتئین طبیعی و گسترده‌ای به نام آلفا سینوکلئین (a-synuclein) است. در تمام اجسام لویی به شکل انباشته یافت میشود که سلول‌ها نمی‌توانند تجزیه شوند. این موضوع در حال حاضر یک تمرکز مهم در میان محققان بیماری پارکینسون است.
عوامل خطر بیماری پارکینسون چیست؟
عوامل خطر برای بیماری پارکینسون عبارت‌اند از:
سن
بزرگ‌سالان جوان به‌ندرت بیماری پارکینسون را تجربه می‌کنند. معمولاً در اواسط یا اواخر زندگی شروع میشود و خطر آن با افزایش سن افزایش می‌یابد. افراد معمولاً در حدود سن 60 سالگی یا بالاتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
وراثت
داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری پارکینسون، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. با این‌حال، احتمال اینکه به این بیماری مبتلا شوید هنوز اندک است، مگر اینکه بستگان زیادی در خانواده خود مبتلا به بیماری پارکینسون باشند.
جنسیت
مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون هستند.
قرار گرفتن در معرض سموم
قرار گرفتن مداوم در معرض آفت‌کش‌ها ممکن است کمی خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.
پیامدهای بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون اغلب با مشکلات زیر همراه است که ممکن است قابل‌درمان باشد:
مشکلات فکری
ممکن است مشکلات شناختی (زوال عقل) و مشکلات فکری را تجربه کنید. این موارد معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون رخ می‌دهند. چنین مشکلات شناختی خیلی به داروها پاسخ نمی‌دهند.
افسردگی و تغییرات عاطفی
گاهی اوقات در مراحل اولیه ممکن است افسردگی را تجربه کنید. دریافت درمان برای افسردگی می‌تواند مدیریت چالش‌های دیگر بیماری پارکینسون را آسان‌تر کند. همچنین ممکن است تغییرات احساسی دیگری مانند ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه را تجربه کنید. پزشکان ممکن است برای درمان این علائم به شما داروهایی بدهند.
مشکلات بلع
با پیشرفت بیماری ممکن است در بلع مشکل ایجاد کنید. بزاق ممکن است به دلیل کندی بلع در دهان شما جمع شود و منجر به ترشح آب دهان شود.
مشکلات جویدن و خوردن
بیماری پارکینسون در مراحل پایانی بر ماهیچه‌های دهان تأثیر می‌گذارد و جویدن را دشوار می‌کند. این امر می‌تواند منجر به خفگی و تغذیه نامناسب شود.
مشکلات خواب و اختلالات خواب
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب مشکلات خواب دارند، ازجمله بیدار شدن مکرر در طول شب، زود بیدار شدن یا به خواب رفتن در طول روز.
مشکلات مثانه
بیماری پارکینسون ممکن است باعث مشکلات مثانه شود، ازجمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن.
یبوست
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، عمدتاً به دلیل کندی دستگاه گوارش، دچار یبوست می‌شوند.
همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
فشارخون تغییر می‌کند
ممکن است هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشارخون (افت فشارخون ارتواستاتیک) احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید.
اختلال عملکرد بویایی
ممکن است مشکلاتی در حس بویایی خود داشته باشید. ممکن است در شناسایی بوهای خاص یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشید.
خستگی
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون انرژی خود را از دست می‌دهند و به‌خصوص در اواخر روز احساس خستگی می‌کنند. علت همیشه مشخص نیست.
درد
برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون درد را در نواحی خاصی از بدن خود یا در سراسر بدن خود تجربه می‌کنند.
اختلال عملکرد جنسی
برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی می‌شوند.
راه‌های پیشگیری از بیماری پارکینسون کدام‌اند؟
ازآنجایی‌که علت پارکینسون ناشناخته است، راه‌های اثبات‌شده برای پیشگیری از این بیماری نیز یک راز باقی مانده است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش هوازی منظم ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.
برخی تحقیقات دیگر نشان داده است افرادی که کافئین مصرف می‌کنند – که در قهوه، چای و کولا وجود دارد – کمتر از افرادی که آن را نمی‌نوشند به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند. چای سبز همچنین با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است.
بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا کافئین واقعاً از ابتلا به پارکینسون محافظت می‌کند یا به طریق دیگری مرتبط است. در حال حاضر شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدنی‌های کافئین دار برای محافظت در برابر پارکینسون وجود دارد.
توانبخشی شناختی و توانمندسازی ذهنی بیماران مبتلا به پارکینسون
بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون دارای حافظه، شناخت و عملکرد طبیعی می‌باشند. بااین‌وجود درحالی‌که ممکن است فراموشی با افزایش طبیعی سن رخ دهد، مشکلات جدی‌تری در توجه، تفکر و حافظه در پارکینسون پیشرفته دیده میشود. مشکلات شناختی مشترک در بیماری پارکینسون شامل:
- اختلال در تمرکز و توجه
- مشکل در برنامه‌ریزی، مانند سازمان‌دهی یک روز پرمشغله
- مشکل در دنبال کردن یک گفتگوی پیچیده یا حل مشکلات پیچیده
- دشواری در تصمیم‌گیری سریع
- دشواری در یادآوری وقایع و یا جزئیات رویدادها
هنگامی‌که تغییرات جزئی باشند اثر جدی در زندگی روزانه نخواهند داشت که به آن اختلال شناختی خفیف گفته میشود اما زمانی که تغییرات به‌اندازه کافی شدید باشند فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار خواهند داد که به آن زوال عقل یا دمانس گفته میشود.
جهت توانبخشی شناختی و توانمندسازی ذهنی بیماران مبتلا به پارکینسون با ما در حافظه همیشه سبز در ارتباط باشید.