آسیب مغزی تروماتیک (TBI) ناشی از ضربه یا ضربه شدید به سر یا بدن است. جسمی که از بافت مغز عبور می‌کند، مانند گلوله یا تکه جمجمه خورد شده، می‌تواند باعث آسیب مغزی شود.
آسیب تروماتیک مغزی خفیف ممکن است به‌طور موقت بر سلول‌های مغز شما تأثیر بگذارد. آسیب جدی تروماتیک مغزی می‌تواند منجر به کبودی، پارگی بافت‌ها، خونریزی و سایر آسیب‌های فیزیکی به مغز شود. این آسیب‌ها می‌تواند منجر به عوارض طولانی‌مدت یا مرگ شود.
علائم آسیب مغزی تروماتیک چیست؟
آسیب مغزی تروماتیک می‌تواند اثرات جسمی و روانی گسترده‌ای داشته باشد. برخی از علائم ممکن است بلافاصله پس از رویداد آسیب‌زا ظاهر شوند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است روزها یا هفته‌ها بعد ظاهر شوند.
علائم آسیب تروماتیک مغزی خفیف چیست؟
علائم و نشانه‌های آسیب خفیف ضربه‌مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علائم جسمي
- سردرد
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی یا خواب‌آلودگی
- مشکلات در گفتار
- سرگیجه یا از دست دادن تعادل
علائم حسی
- مشکلات حسی، مانند تاری دید، صدای زنگ در گوش، طعم بد در دهان یا تغییر در توانایی بویایی
- حساسیت به نور یا صدا
علائم شناختی، رفتاری یا ذهنی
- از دست دادن هوشیاری برای چند ثانیه تا چند دقیقه
- بدون از دست دادن هوشیاری، اما حالت منگ شدن، گیج شدن یا سرگردانی
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تغییرات خلقی یا نوسانات خلقی
- احساس افسردگی یا اضطراب
- مشکل در خوابیدن
- خوابیدن بیش‌ازحد معمول
علائم آسیب‌های مغزی تروماتیک متوسط تا شدید چیست؟
صدمات تروماتیک مغزی متوسط تا شدید می‌تواند شامل هر یک از علائم و نشانه‌های آسیب خفیف و همچنین علائم زیر باشد که ممکن است در اولین ساعات تا چند روز پس از آسیب سر ظاهر شوند:
علائم جسمي
- از دست دادن هوشیاری از چند دقیقه تا چند ساعت
- سردرد مداوم یا سردردی که بدتر می‌شود
- استفراغ مکرر یا حالت تهوع
- تشنج
- گشاد شدن یک یا هر دو مردمک چشم
- مایعات شفافی که از بینی یا گوش خارج می‌شوند
- ناتوانی در بیدار شدن از خواب
- ضعف یا بی‌حسی در انگشتان دست‌وپا
- از دست دادن هماهنگی
علائم شناختی یا ذهنی
- سردرگمی عمیق
- آشفتگی، جنگ‌طلبی یا سایر رفتارهای غیرعادی
- لکنت زبان
- کما و سایر اختلالات هوشیاری
علائم آسیب مغزی در کودکان چیست؟
نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به آسیب‌های مغزی ممکن است نتوانند سردرد، مشکلات حسی، گیجی و علائم مشابه را بیان کنند. در کودکی که آسیب مغزی تروماتیک دارد، ممکن است موارد زیر را مشاهده کنید:
- تغییر در عادات غذایی
- تحریک‌پذیری غیرمعمول یا آسان
- گریه مداوم و ناتوانی در تسلی دادن به خود
- تغییر در توانایی توجه
- تغییر در عادات خواب
- تشنج
- خلق‌وخوی غمگین یا افسرده
- خواب‌آلودگی
- از دست دادن علاقه به اسباب‌بازی‌ها یا فعالیت‌های موردعلاقه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما یا فرزندتان ضربه‌ای به سر یا بدنتان خورده است که باعث نگرانی شما شده یا باعث تغییرات رفتاری شده است، به پزشک مراجعه کنید. در صورت وجود هرگونه علائم یا علائم آسیب مغزی پس از ضربه اخیر یا سایر آسیب‌های تروماتیک به سر، به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
اصطلاحات «خفیف»، «متوسط» و «شدید» برای توصیف اثر آسیب بر عملکرد مغز استفاده می‌شود. آسیب خفیف به مغز هنوز یک آسیب جدی است که نیاز به توجه سریع و تشخیص دقیق دارد.
چه عواملی باعث آسیب تروماتیک مغزی می‌شود؟
آسیب مغزی تروماتیک معمولاً در اثر ضربه یا آسیب تروماتیک دیگری به سر یا بدن ایجاد می‌شود. میزان آسیب می‌تواند به عوامل مختلفی از جمله ماهیت آسیب و نیروی ضربه بستگی داشته باشد.
وقایع متداول که باعث آسیب تروماتیک مغزی می‌شود شامل موارد زیر است:
- افتادن. افتادن از تخت یا نردبان، افتادن هنگام پایین آمدن از پله‌ها، در زمین خوردن در حمام و سایر زمین خوردن‌ها به‌طور کلی شایع‌ترین علت آسیب مغزی تروماتیک، به‌ویژه در بزرگ‌سالان مسن‌تر و کودکان خردسال است.
- تصادفات مربوط به‌وسیله نقلیه. برخورد خودروها، موتورسیکلت‌ها یا دوچرخه‌ها و عابران پیاده درگیر در چنین تصادفاتی یکی از علل شایع آسیب‌های مغزی است.
- خشونت. جراحات ناشی از گلوله، خشونت خانگی، کودک‌آزاری و سایر تجاوزها از علل شایع هستند. «سندرم کودک تکان خورده» یک آسیب مغزی تروماتیک در نوزادان است که در اثر تکان دادن شدید ایجاد می‌شود.
- آسیب‌های ورزشی. آسیب‌های مغزی ممکن است در اثر آسیب‌های ناشی از تعدادی از ورزش‌ها ازجمله فوتبال، بوکس، فوتبال، بیس‌بال، چوگان، اسکیت بورد، هاکی و سایر ورزش‌های شدید ایجاد شود. این موارد به‌ویژه در جوانی رایج است.
- انفجارهای شدید و سایر جراحات جنگی. انفجارهای شدید یکی از علل شایع آسیب مغزی تروماتیک در کارکنان نظامی فعال است. اگرچه چگونگی ایجاد آسیب هنوز به‌خوبی شناخته نشده است، بسیاری از محققان بر این باورند که موج فشاری که از مغز عبور می‌کند به‌طور قابل‌توجهی عملکرد مغز را مختل می‌کند.
عوامل خطر آسیب تروماتیک مغزی کدم‌اند؟
افرادی که بیشتر در معرض خطر آسیب مغزی هستند عبارت‌اند از:
- کودکان، به‌ویژه نوزادان تا 4 سالگی
- بزرگ‌سالان جوان، به‌ویژه افراد بین 15 تا 24 سال
- بزرگ‌سالان 60 سال و بالاتر
- مردان در هر گروه سنی
عوارض آسیب تروماتیک مغزی کدم‌اند؟
عوارض متعددی می‌تواند بلافاصله پس از آسیب مغزی رخ دهد. صدمات شدید خطر ابتلا به تعداد بیشتر و عوارض شدیدتر را افزایش می‌دهد.
هوشیاری تغییر یافته
آسیب مغزی تروماتیک متوسط تا شدید می‌تواند منجر به تغییرات طولانی‌مدت یا دائمی در وضعیت هوشیاری، آگاهی یا پاسخگویی فرد شود. حالات مختلف هوشیاری عبارت‌اند از:
- کما. فردی که در کما است، بی‌هوش است، از همه چیز بی‌خبر است و قادر به پاسخگویی به هیچ محرکی نیست. این امر ناشی از آسیب گسترده به تمام قسمت‌های مغز است. پس از چند روز تا چند هفته، فرد ممکن است از کما خارج شود یا وارد حالت نباتی شود.
- حالت نباتی. آسیب گسترده به مغز می‌تواند منجر به حالت نباتی شود. اگرچه فرد از محیط اطراف بی‌خبر است، اما ممکن است چشمان خود را باز کند، صداهایی تولید کند، به رفلکس‌ها پاسخ دهد یا حرکت کند. این امکان وجود دارد که یک حالت نباتی دائمی شود، اما اغلب افراد به یک حالت حداقل هوشیار پیشرفت می‌کنند.
- حالت هوشیاری حداقل. این حالت، وضعیتی است که هوشیاری به‌شدت تغییر یافته است، اما فرد برخی از نشانه‌های خودآگاهی یا آگاهی از محیط خود را دارد. این حالت گاهی اوقات یک حالت انتقالی از کما یا وضعیت نباتی به بهبودی بیشتر است.
- مرگ مغزی. زمانی که هیچ فعالیت قابل‌اندازه‌گیری در مغز و ساقه مغز وجود نداشته باشد، به آن مرگ مغزی می‌گویند. در فردی که مرگ مغزی او اعلام شده است، برداشتن دستگاه‌های تنفسی منجر به قطع تنفس و در نهایت از کار افتادن قلب می‌شود. مرگ مغزی غیرقابل‌برگشت تلقی می‌شود.
عوارض جسمی
- تشنج. برخی از افراد مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک دچار تشنج می‌شوند. تشنج ممکن است فقط در مراحل اولیه یا سال‌ها پس از آسیب رخ دهد. تشنج‌های مکرر را صرع پس از سانحه می‌نامند.
- تجمع مایع در مغز (هیدروسفالی). مایع مغزی نخاعی ممکن است در فضاهای مغز (بطن‌های مغزی) برخی از افرادی که آسیب‌های مغزی ضربه‌ای داشته‌اند جمع شود و باعث افزایش فشار و تورم در مغز شود.
- عفونت‌ها. شکستگی‌های جمجمه یا زخم‌های نافذ می‌توانند لایه‌های بافت‌های محافظ (مننژ) را که مغز را احاطه کرده‌اند پاره کنند. این امر می‌تواند باکتری‌ها را قادر به ورود به مغز و ایجاد عفونت کند. عفونت مننژ (مننژیت) در صورت عدم درمان می‌تواند به بقیه سیستم عصبی سرایت کند.
- آسیب رگ‌های خونی. چندین رگ خونی کوچک یا بزرگ در مغز ممکن است در ضربه‌مغزی آسیب ببینند. این آسیب می‌تواند منجر به سکته مغزی، لخته شدن خون یا سایر مشکلات شود.
- سردرد. سردردهای مکرر پس از ضربه‌مغزی بسیار شایع است. سردردها ممکن است در عرض یک هفته پس از آسیب شروع شوند و تا چند ماه ادامه داشته باشند.
- سرگیجه. بسیاری از افراد پس از ضربه‌مغزی، سرگیجه را تجربه می‌کنند.
ضربه مغزی در مقابل آسیب تروماتیک مغزی
بر اساس گزارش موسسه ملی بهداشت، سالانه میلیون ها نفر در ایالات متحده دچار آسیب های مغزی می شوند. آسیب مغزی تروماتیک از ضربه ناگهانی که باعث آسیب به مغز می شود رخ می دهد. این آسیب ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که سر به طور ناگهانی و شدید به یک جسم برخورد کند یا زمانی که یک شی جمجمه را سوراخ کرده و وارد بافت مغز شود.
ضربه مغزی که در ورزش هایی که تماس فیزیکی دارند رایج است، نوعی آسیب مغزی است. این آسیب شامل از دست دادن کوتاه مدت عملکرد طبیعی مغز به دنبال ضربه ای به سر است که باعث می شود سر و مغز به سرعت به جلو و عقب حرکت کنند. اگرچه این آسیب ها معمولاً تهدید کننده زندگی نیستند، اما می تواند جدی باشد.
در اینجا علائم و درمان های ضربه مغزی و آسیب های مغزی تروماتیک آورده شده است.
علائم ضربه مغزی ممکن است بلافاصله شروع نشود. علائم می توانند روزها یا هفته ها پس از ضربه اولیه رخ دهند.
علائم ضربه مغزی عبارتند از:
- سردرد یا گردن درد
- حالت تهوع
- صدای زنگ در گوش
- سرگیجه یا خستگی
- احساس گیج شدن
علائم شدیدتر ضربه مغزی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارتند از:
- تشنج
- خواب آلودگی یا ناتوانی در بیدار شدن
- سردردی که بدتر می شود و از بین نمی رود
- ضعف، بی حسی یا کاهش هماهنگی
- استفراغ مکرر یا حالت تهوع
- گیجی
- لکنت زبان
- از دست دادن هوشیاری