علل از دست دادن حافظه چیست؟
بسیاری از ما، گهگاه یا بیشتر، تجربه ناخوشایند فراموش کردن چیزی را داشته‌ایم. این دوره های از دست دادن حافظه می‌تواند باعث تحریک و ناامیدی و همچنین ترس از «از دست دادن آن» و شروع ابتلا به بیماری آلزایمر شود.
در حالی که آلزایمر و سایر انواع زوال عقل مسئول بسیاری از موارد از دست دادن حافظه هستند، خبر خوب این است که عوامل غیر دائمی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند باعث از دست دادن حافظه شوند؛ علاوه بر این، برخی از آنها به راحتی معکوس می‌شوند.
بنابراین، چه چیزی باعث می‌شود ما فراموش کنیم؟ چه چیزی ما را از ذخیره ذهنی آن بخش از اطلاعات یا توانایی به یاد آوردن آن باز می‌دارد؟ در اینجا برخی از دلایلی که نمی‌توانیم به خاطر بسپاریم آورده شده است:
علل هیجانی از دست دادن حافظه
از آنجایی که ذهن و بدن ما به هم متصل هستند و بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند، احساسات و افکار ما می‌توانند بر مغز ما تأثیر بگذارند. انرژی لازم برای کنار آمدن با برخی احساسات یا استرس های زندگی می‌تواند مانع از ذخیره یا به خاطر سپردن جزئیات و برنامه ها شود.
اغلب، این محرک های هیجانی از دست دادن حافظه را می‌توان با حمایت، مشاوره و تغییر سبک زندگی بهبود بخشید. حتی آگاهی از چیزهایی که استرس را افزایش می‌دهند و محدود کردن قرار گرفتن در معرض آنها می‌تواند کمک کننده باشد.
استرس
استرس بیش از حد می‌تواند ذهن ما را تحت فشار قرار دهد و باعث حواس پرتی شود. استرس کوتاه مدت و حاد می‌تواند یک مشکل حافظه لحظه ای ایجاد کند، در حالی که قرار گرفتن مزمن و طولانی مدت در معرض استرس ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. مدیریت استرس یک استراتژی مهم برای حفظ کیفیت زندگی و بهبود سلامت بدن و مغز شما است.
افسردگی
افسردگی می‌تواند ذهن را آهسته کند و چنان بی‌علاقه گی نسبت به محیط اطراف شما ایجاد کند که حافظه، تمرکز و آگاهی از بین برود. ممکن است ذهن و احساسات شما به قدری درگیر باشد که نتوانید به آنچه در حال وقوع است توجه کنید.
در نتیجه، یادآوری چیزی که به آن توجه نکرده‌اید دشوار است. افسردگی همچنین می‌تواند مشکلاتی را برای داشتن خواب سالم ایجاد کند و به خاطر سپردن اطلاعات را دشوارتر کند.
شبه دمانس اصطلاحی است که ترکیبی از کاهش حافظه و افسردگی را توصیف می‌کند. اگر فکر می‌کنید که دچار زوال عقل کاذب هستید، آزمایش شناختی می‌تواند برای اطمینان بخشیدن به شما و رد کردن زوال عقل واقعی مفید باشد.
علیرغم اینکه فرد مبتلا به زوال عقل کاذب در زندگی روزمره احساس ناراحتی می‌کند، اما می‌تواند در تست های شناختی به خوبی عمل کند. افسردگی معمولاً به شدت قابل درمان است. اغلب، ترکیبی از مشاوره و دارو می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
اضطراب
اگر تا به حال هنگام انجام یک آزمون، احساس خالی بودن کرده‌اید، حتی اگر پاسخ ها را می‌دانستید، می‌توانید دلیل آن را اضطراب بدانید. برخی از افراد در موقعیت‌های خاص، مانند این مثال آزمون، اضطراب دارند. برخی دیگر دارای یک اختلال اضطراب فراگیرهستند که به طور مداوم با عملکرد سالم از جمله حافظه تداخل می‌کند. شناسایی و درمان اضطراب می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی و احتمالاً حافظه را نیز بهبود بخشد.
سوگ
سوگواری به مقدار زیادی انرژی فیزیکی و هیجانی نیاز دارد و این امر می‌تواند توانایی ما را برای تمرکز بر رویدادها و افراد اطرافمان کاهش دهد؛ در نتیجه، حافظه ما ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. سوگواری می‌تواند شبیه افسردگی باشد، اما اغلب توسط یک موقعیت خاص یا از دست دادن حاد ایجاد می‌شود، در حالی که افسردگی ممکن است بدون دلیل خاصی به نظر برسد.
سوگواری عمیق برای بهبودی زمان می‌برد و مناسب و ضروری است که برای غم خود وقت بگذارید. شما می‌توانید انتظار داشته باشید که در هنگام سوگواری احساس خستگی کنید – هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی. زمانی که عزادار هستید به خود زمان و لطف بیشتری بدهید. گروه‌های مشاوره و حمایت فردی می‌توانند به شما کمک کنند تا به طور مؤثر با غم و اندوه کنار بیایید.
داروها و درمان های پزشکی
گاهی اوقات ضعف حافظه را می‌توان به داروها یا مواد دیگر نسبت داد. این داروها یا مواد می‌تواند شامل داروهای تجویزی، سایر مواد تغییر دهنده ذهن و حتی جراحی باشد.
الکل یا مواد مخدر غیرقانونی
نوشیدن الکل یا استفاده از مواد غیرقانونی می‌تواند حافظه شما را چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت مختل کند. از بیهوش شدن تا افزایش خطر زوال عقل سال‌ها بعد، این مواد می‌توانند به طور قابل‌توجهی به حافظه شما آسیب بزنند. الکل بیش از حد همچنین می‌تواند باعث سندرم کورساکوف شود که در صورت درمان فوری، ممکن است در برخی افراد تا حدی معکوس شود.
بیشتر بخوانید: مصرف مخاطره‌آمیز الکل و کاهش عملکرد اجرایی
داروهای تجویزی
فقط به این دلیل که یک دارو به طور قانونی توسط پزشک تجویز شده است به این معنی نیست که نمی‌تواند به بدن شما آسیب برساند یا اینکه حافظه شما را مختل نکند. ممکن است دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید، اما داروهای تجویزی (مخصوصاً زمانی که به صورت ترکیبی مصرف شوند) می‌توانند به طور قابل توجهی بر توانایی شما در فکر کردن و به خاطر سپردن واضح تأثیر بگذارند.
اگر برای چندین بیماری به پزشکان مختلف مراجعه می‌کنید، مطمئن شوید که هر کدام لیست کاملی از داروهای شما را دارند. آنها باید بدانند تا دارویی را سفارش ندهند که می‌تواند با دارویی که قبلاً مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد.
شیمی درمانی
اگر شیمی درمانی را به عنوان درمانی برای سرطان دریافت می‌کنید، ممکن است «مغز شیمیایی» را تجربه کنید که به عنوان مه مغزی از داروهایی که سرطان شما را هدف قرار می‌دهند توصیف می‌شود.
جراحی قلب
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پس از جراحی بای پس بر روی قلب، ممکن است خطر گیجی و اختلال حافظه افزایش یابد. این امر ممکن است با بهبودی بهتر شود و معمولاً نیاز به این نوع جراحی قلب بیشتر از خطر احتمالی است. حتماً نگرانی‌های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
بیهوشی
برخی از افراد پس از بیهوشی، از دست دادن حافظه یا سردرگمی را گزارش می‌دهند که معمولاً چند روز طول می‌کشد. با این حال، تحقیقات در تعیین اینکه آیا ارتباط مستقیمی بین بیهوشی وجود دارد یا اینکه آیا عوامل دیگری ممکن است باعث عملکرد ضعیف مغز شوند، نامشخص بوده است.
درمان شوک الکتریکی
درمان شوک الکتریکی که گاهی اوقات به عنوان «شوک درمانی» شناخته می‌شود، می‌تواند برای کسانی که از افسردگی شدید رنج می‌برند بسیار مفید باشد، اما ممکن است باعث از دست دادن حافظه نیز شود. شما باید با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای درمان شوک الکتریکی صحبت کنید. از آنجایی که این درمان برای برخی افراد مؤثر بوده است، خطر کاهش حافظه ممکن است برای کیفیت زندگی شما ارزشش را داشته باشد.
شرایط فیزیکی و پزشکی
سایر شرایط به غیر از زوال عقل یا بیماری آلزایمر می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه یا مشکلات حافظه شود.
خستگی و کم خوابی
مزایای داشتن یک خواب خوب شبانه بسیار است: افزایش وزن کمتر، انرژی بیشتر و توانایی تفکر واضح تر. نشان داده شده است که خسته بودن به دلیل اینکه شب گذشته خوب نخوابیده‌اید و کمبود خواب مزمن، هر دو بر حافظه و یادگیری تأثیر می‌گذارند.
بیشتر بخوانید : خواب عمیق ممکن است از دست دادن حافظه آلزایمر را کاهش دهد
ضربه مغزی و ضربه به سر
ضربه مغزی و صدمات ضربه‌ای به سر می‌تواند باعث اختلال حافظه کوتاه‌مدت شود، اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این عوامل همچنین می‌توانند احتمال ابتلا به زوال عقل را در طول سال‌ها افزایش دهند.
هنگام ورزش حتماً اقداماتی مانند پوشیدن کلاه ایمنی را انجام دهید. اگر دچار ضربه مغزی شدید، مهم است که اجازه دهید قبل از بازگشت به فعالیت‌های معمولی و شرکت در ورزش به طور کامل بهبود یابید.
ویتامین B12 کم
ویتامین B12 یک ویتامین بسیار مهم است. در موارد شدیدتر، کمبود ویتامین B12 باعث ایجاد علائمی شده است که با زوال عقل اشتباه گرفته شده است. با دریافت ویتامین B12 کافی، این علائم ممکن است در برخی افراد بهبود یافته و حتی برطرف شوند.
مشکلات تیروئید
هم کم کاری تیروئید و هم پرکاری تیروئید می‌توانند باعث مشکلات شناختی مانند از دست دادن حافظه و مه مغزی شوند. اگر متوجه کندی مغز می‌شوید یا به خاطر سپردن چیزها دشوارتر است، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. آزمایش عملکرد تیروئید ممکن است مناسب باشد، به خصوص اگر علائم دیگری از مشکلات تیروئید را تجربه می‌کنید.
درمان مشکلات تیروئید می‌تواند حافظه و تمرکز شما را بهبود بخشد.
اختلالات کلیوی
هنگامی که کلیه های شما خوب کار نمی‌کنند، مانند نارسایی مزمن یا حاد کلیه (که نارسایی کلیه نیز نامیده می‌شود)، تجمع مواد زائد، مانند تجزیه پروتئین ها، می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.
علاوه بر این، مطالعات منتشر شده در سال 2017 نشان داده است که مبتلایان به آلبومینوری (وجود پروتئین آلبومین در ادرار) احتمال بروز اختلال در حافظه و شناخت را دارند.
اختلالات کبدی
بیماری‌های کبدی، مانند هپاتیت، می‌توانند باعث ترشح سموم در جریان خون شوند که می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. آنسفالوپاتی کبدی یک اختلال مغزی مرتبط است که می‌تواند از مشکلات جدی کبدی ایجاد شود. اگر مشکلات کبدی دارید و متوجه مشکلی در حافظه و تفکر شدید، حتماً این موضوع را برای تشخیص و درمان سریع به پزشک خود گزارش دهید.
انسفالیت
این عفونت حاد بافت مغز ممکن است علائم زوال عقل، مانند گیجی و مشکلات حافظه، همراه با تب، سردرد و حتی تشنج را ایجاد کند. اگر مشکوک به انسفالیت هستید، به دنبال درمان فوری پزشکی باشید.
هیدروسفالی با فشار طبیعی
هیدروسفالی فشار طبیعی به طور معمول علائمی در این سه زمینه دارد: مشکلات شناختی، بی اختیاری و کاهش تعادل و راه رفتن. ارزیابی و درمان سریع توسط پزشک این پتانسیل را دارد که مشکلات مربوط به حافظه و تفکر را معکوس کند و همچنین به بازیابی توانایی قادر بودن و راه رفتن خوب کمک کند. همچنین به بازیابی توانایی کنترل ادرار و خوب راه رفتن کمک کند.
بارداری
گاهی اوقات، تغییرات در مواد شیمیایی و هورمون‌های بدن، همراه با تغییرات احساسی و فیزیکی در بارداری، می‌تواند به فراموشی و تمرکز ضعیف منجر شود. خوشبختانه، این یک وضعیت موقتی است که به موقع برطرف می‌شود.
یائسگی
مانند بارداری، تغییرات هورمونی در یائسگی می‌تواند باعث هرج و مرج در فرآیندهای فکری و اختلال در خواب شود که بر فرآیندهای شناختی شما نیز تأثیر می‌گذارد. برخی از پزشکان مکمل های هورمونی یا درمان های دیگر را برای تسکین علائم موقت یائسگی تجویز می‌کنند.
عفونت ها
عفونت‌ها، مانند ذات‌الریه یا عفونت‌های دستگاه ادراری، می‌توانند باعث فراموشی، به ویژه در افراد مسن و سایر افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن شوند. پس حتماً این علائم را فوراً به پزشک گزارش دهید. درمان سریع اغلب می‌تواند به بازگرداندن حافظه به عملکرد طبیعی آن کمک کند.
سکته مغزی
سکته مغزی می‌تواند به طور قابل توجهی بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. گاهی اوقات، از دست دادن حافظه مربوط به سکته مغزی دائمی است، اما گاهی اوقات عملکرد شناختی با بهبودی مغز بهبود می‌یابد.
حملات ایسکمیک گذرا
حملات ایسکمیک گذرا همچنین به عنوان «سکته مغزی کوچک» شناخته می‌شود (اگرچه از نظر پزشکی کاملاً دقیق نیست)، یک انسداد کوتاه در مغز است که می‌تواند باعث نقص در حافظه، همراه با سایر علائم مشابه سکته شود. علائم معمولاً خود به خود برطرف می‌شوند، اما درمان برای جلوگیری از سکته های بعدی مهم است.
تومورهای مغزی
تومورهای مغزی می‌توانند باعث سردرد و مشکلات فیزیکی شوند، اما گاهی اوقات می‌توانند بر حافظه و شخصیت ما نیز تأثیر بگذارند. بسته به شدت و نوع تومور، درمان اغلب می‌تواند این علائم را کاهش دهد.
آپنه خواب
آپنه خواب که در آن در واقع برای چند ثانیه در هنگام خواب تنفس متوقف می‌شود، با خطر بالاتر زوال عقل مرتبط است. مطالعه‌ای که در سال 2018 منتشر شد، آپنه خواب را با مشکلات حافظه مرتبط کرد که جای تعجب نیست، زیرا کمبود خواب می‌تواند باعث فراموشی و کاهش عملکرد مغز شود.
بیشتر بخوانید: آپنه خواب پیری را تسریع می کند، اما درمان ممکن است آن را معکوس کند
سالمندی
با بالا رفتن سن افراد در بزرگسالی، پردازش شناختی به طور کلی کند می‌شود و توانایی حافظه ممکن است اندکی کاهش یابد؛ برای مثال، یک فرد سالمند سالم همچنان می‌تواند اطلاعات را به خاطر بسپارد، اما احتمالاً به آسانی زمانی که کودک یا بزرگسال بودند نخواهد بود.
دانستن تفاوت بین سالمندی طبیعی و نگرانی های حافظه واقعی می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا باید به پزشک مراجعه کنید یا دیگر نگران آن نباشید.
علل شناختی از دست دادن حافظه
گاهی اوقات، مشکلات در نحوه عملکرد مغز می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه شود. این امر ممکن است به دلیل افزایش سن باشد.
حواس پرتی
آیا در یک زمان به چیزهای زیادی فکر می‌کنید؟ تلاش برای انجام چند کار به منظور کارآمد بودن، گاهی اوقات می‌تواند کارایی را کاهش دهد، زیرا نیاز به تکرار کاری است که به خوبی انجام نشده یا فراموش شده است. مغز شما در مورد آنچه که می‌تواند به طور مؤثر همزمان پردازش کند و به خاطر بسپارد محدودیت دارد.
توانایی حافظه طبیعی
برخی از افراد به طور طبیعی حافظه خوبی ندارند. شاید تفاوت بین فردی را که باید سه ساعت وقت بگذارد تا مطالب را به طور مؤثر یاد بگیرد و به خاطر بسپارد و دیگری که بر آن مسلط است و می‌تواند به سرعت آن را پس از صرف تنها 20 دقیقه به خاطر بیاورد، دیده‌اید.
اختلال شناختی خفیف
اختلال شناختی خفیف شامل کاهش توانایی های ذهنی است که به تدریج ایجاد می‌شود، اما به طور کلی توانایی فرد را برای عملکرد نسبتاً خوب به صورت روزانه تغییر نمی‌دهد. یکی از علائم اختلال شناختی خفیف فراموشی است.
گاهی اوقات، اختلال شناختی خفیف به داروهایی که برای درمان آلزایمر طراحی شده‌اند پاسخ می‌دهد. برخی از موارد اختلال شناختی خفیف ثابت می‌ماند یا حتی به طور کامل برطرف می‌شود، در حالی که برخی دیگر به بیماری آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل پیشرفت می‌کنند.
بیشتر بخوانید : انواع تفکر
آیا این آلزایمر است یا نوع دیگری از زوال عقل؟
بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است و علاوه بر علائم متعدد دیگر باعث از دست دادن قابل توجه حافظه می‌شود. اگر فکر می‌کنید از دست دادن حافظه شما می‌تواند ناشی از آلزایمر باشد، علائم را مرور کنید و برای ارزیابی از پزشک خود وقت ویزیت بگیرید. اگرچه آلزایمر به طور معمول افراد بالای 65 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، آلزایمر زودرس می‌تواند در افراد 40 ساله نیز رخ دهد.
از دست دادن حافظه همچنین می‌تواند ناشی از انواع دیگری از زوال عقل باشد، مانند زوال عقل عروقی، دمانس اجسام لویی، زوال عقل فرونتومپورا و چندین مورد دیگر. مشکلات مربوط به حافظه باید با پزشک در میان گذاشته شود تا هر علت قابل برگشتی را بتوان پیدا و درمان کرد یا در صورت وجود علت، درمان آلزایمر یا زوال عقل در اسرع وقت آغاز شود.
منبع
- National Institute on Aging.Do memory problems always mean Alzheimer’s disease?.
- Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A.The impact of stress on body function: A review. EXCLI J. 2017;16:1057-1072. doi:10.17179/excli2017-480
- Schweizer S, Kievit RA, Emery T, Cam CAN, Henson RN.Symptoms of depression in a large healthy population cohort are related to subjective memory complaints and memory performance in negative contexts. Psychol Med. 2018;48(1):104-114. doi:10.1017/S0033291717001519
- Robinson OJ, Vytal K, Cornwell BR, Grillon C.The impact of anxiety upon cognition: Perspectives from human threat of shock studies. Front Hum Neurosci. 2013;7:203. doi:10.3389/fnhum.2013.00203
- Shear MK.Grief and mourning gone awry: pathway and course of complicated grief. Dialogues Clin Neurosci. 2012;14(2):119-128.
- Ridley NJ, Draper B, Withall A.Alcohol-related dementia: An update of the evidence. Alzheimers Res Ther. 2013;5(1):3. doi:10.1186/alzrt157
- Henderson FM, Cross AJ, Baraniak AR.‘A new normal with chemobrain’: Experiences of the impact of chemotherapy-related cognitive deficits in long-term breast cancer survivors. Health Psychol Open. 2019;6(1):2055102919832234. doi:10.1177/2055102919832234
- Fredericks S.Memory loss following coronary artery bypass graft surgery: a discussion of the implications for nursing. Can J Cardiovasc Nurs. 2012;22(2):33-36.
- Ancelin ML, de Roquefeuil G, Scali J, et al.Long-term post-operative cognitive decline in the elderly: the effects of anesthesia type, apolipoprotein E genotype, and clinical antecedents. J Alzheimers Dis. 2010;22 Suppl 3:105-113. doi:10.3233/JAD-2010-100807
- Getty SS, Faziola LR.Adverse effects of electroconvulsive therapy on cognitive performance. Ment Illn. 2017;9(2):7181. doi:10.4081/mi.2017.7181
- Fortier-Brochu E, Beaulieu-Bonneau S, Ivers H, Morin CM.Insomnia and daytime cognitive performance: A meta-analysis. Sleep Med Rev. 2012;16(1):83-94. doi:10.1016/j.smrv.2011.03.008
- Shively S, Scher AI, Perl DP, Diaz-Arrastia R.Dementia resulting from traumatic brain injury: What is the pathology? Arch Neurol. 2012;69(10):1245-1251. doi:10.1001/archneurol.2011.3747
