اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن است که بر افکار، احساسات و رفتار فرد تأثیر می گذارد. فردی که از اسکیزوفرنی رنج می برد در تشخیص آنچه واقعی و غیر واقعی است مشکل دارد. علائم اصلی شامل هذیان و توهم آزاردهنده است و انجام فعالیت های روزمره و حفظ روابط را برای فرد دشوار می کند.
این بیماری در حدود 1.1 درصد از جمعیت تشخیص داده می شود. شروع آن در حدود سن 16 تا 30 سالگی است، اگرچه در مردان معمولاً زودتر از زنان شروع می شود.
علائم اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی به عنوان «مثبت» یا «منفی» طبقه بندی می شوند. علامت مثبت، مانند هذیان یا توهم، احساس یا رفتاری را اضافه می کند که معمولاً توسط اکثر افراد بدون اسکیزوفرنی تجربه نمی شود. علامت منفی یک احساس یا توانایی را که معمولاً در اکثر افراد وجود دارد است که در این افراد از بین رفته است، مانند کمبود انگیزه. اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی علائم مثبت و منفی را تجربه می کنند. علایم مثبت معمولاً راحت‌تر از علائم منفی درمان می‌شوند و مدت طولانی‌تری باقی می‌مانند.
تجربه علائم مثبت در اسکیزوفرنی نشان دهنده گسست از واقعیت است و به عنوان روان پریشی شناخته می شود. بیماران می توانند توهم یا هذیان یا هر دو را به طور همزمان تجربه کنند.
توهمات تجربه احساسات بینایی، شنوایی یا بویایی است که دیگران قادر به دیدن، شنیدن یا بوییدن آن نیستند. توهمات شنوایی می تواند شامل شنیدن صدا یا صداهایی در سر فرد باشد که فرد آن را به عنوان صدای درونی یا افکار خود تشخیص نمی دهد. این صداها می تواند تحقیر کننده و تهدید کننده باشد.
هذیان ها باورهای غیرمنطقی قاطعانه ای هستند که بیمار علیرغم شواهدی مبنی بر خلاف آن، از آنها دفاع می کند. اشکال رایج هذیان در اسکیزوفرنی عبارتند از:
- هذیان آزار و اذیت. این یک باور قوی است که شخص یا چیزی می خواهد آسیب جسمی یا روحی به شما بزند. نمونه ای از توهم آزار و اذیت این است که باور کنید همسایه شما در حالی که خواب هستید وارد خانه شما می شود تا غذای شما را مسموم کند یا جاسوسی شما را کند.
- هذیان خود بزرگ بینی. این باوری است که شما یک فرد مهم، قدرتمند یا مشهور هستید. این امر می تواند به این معنی باشد که شما یک خانواده سلطنتی، یک شخصیت تاریخی یا حتی خدا هستید. ممکن است باور داشته باشید که قدرت های ویژه ای نیز دارید، مانند توانایی شناخت آینده.
- هذیان مرجع. احساس می کنید چیزی یا شخصی به شما اشاره می کند در حالی که اینطور نیست. این هذیان می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است فکر کنید چیزی که در روزنامه می خوانید به شما یا افکار شما اشاره دارد. بازیگری که در یک فیلم صحبت می کند ممکن است به نظر برسد که شخصاً پیامی برای شما ارسال می کند. به نظر می رسد محرک های خنثی یا بی ضرر اهمیت شخصی و احتمالاً مضری پیدا می کنند.
- درج فکر. این اعتقادی است که افکار شما متعلق به شما نیستند، بلکه توسط یک منبع بیرونی در آنجا قرار گرفته اند. این شبیه توهمات شنوایی است. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌تواند محرک‌های درونی را -مانند افکارش به عنوان منبعی خارجی نسبت دهد.
- پخش اندیشه. ممکن است فرد احساس کند که افکارش به طور خصوصی در ذهن خود پنهان نمی شوند. در عوض افکار آنها پخش می شود تا کسی یا چیزی بتواند آنها را مشاهده یا جمع آوری کند. این می تواند پخش تحت اللفظی باشد، مانند این باور که موجودات فضایی افکار شما را از طریق امواج رادیویی به فضای بیرونی بیرون می اندازند. همچنین می‌تواند به معنای یک احساس کلی باشد که اطرافیان شما افکار شما را می‌دانند بدون اینکه مجبور باشید آنها را به اشتراک بگذارید یا در موردشان صحبت کنید.
یک فرد روان پریش از ماهیت عجیب هذیان ها یا توهمات خود آگاه نیست. نمی توان آنها را به سادگی از این باورها آگاه کرد یا به آنها نشان داد که چقدر نادرست هستند. این امربه این دلیل است که وضعیت روانی آنها باعث چیزی می‌شود که آنوسوگنوزیا نامیده می‌شود، که به معنای «عدم بینش» نسبت به یک وضعیت سلامت روانی است. ممکن است برای کسی که از اسکیزوفرنی رنج نمی‌برد، این که مامور پست پیام‌های مخفی برای شما ارسال می‌کند، آشکارا نادرست به نظر برسد. اما یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی نمی تواند بفهمد که چرا این غیرمنطقی است.
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی همچنین ممکن است گفتار نامنظم، مانند عدم انسجام، تکرار کلمات، پرداختن به ایده‌های نامرتبط یا کم مرتبط ، یا ترکیبی نامفهوم از کلمات مزخرف یا ساختگی را تجربه کند. آنها ممکن است رفتاری به شدت آشفته یا کاتاتونیک، از جمله بی حوصلگی یا سفتی شدید یا انعطاف پذیری اندام ها را نشان دهند.
علائم منفی اسکیزوفرنی عبارتند از:
- بی انگیزگی. فقدان انگیزه، ناتوانی در پیروی از اقدام هدفمند.
- فقدان إحساس لذت. ناتوانی در تجربه لذت.
- کناره گیری اجتماعی. هیچ علاقه ای به بودن با افراد دیگر ندارد.
- مشکل در توجه.
- بی تفاوتی. این امر می تواند به عنوان عدم رعایت بهداشت شخصی یا عدم توجه به دیگران یا خود نشان داده شود.
- بی تفاوتی عاطفی. فقدان بیان احساسی در صورت، صدا، حتی فقدان زبان بدن.
- فقر کلامی. کاهش در گفتار، جزئیات کمی در هنگام برقراری ارتباط استفاده می شود.
فردی که از اسکیزوفرنی رنج می برد ممکن است هر ترکیبی از علائم مثبت یا منفی را تجربه کند. بیماران همچنین اغلب دچار اختلال در عملکرد اجرایی از جمله حافظه کاری می شوند. این بدان معنی است که آنها ممکن است نتوانند اطلاعات جدید را پردازش، تفسیر و نگهداری کنند یا این اطلاعات را برای انجام یک کار بعداً به خاطر بیاورند. کمبود توجه و حافظه کوتاه مدت شایع است.
تشخیص
روانپزشک یا روانشناس می تواند اسکیزوفرنی را تشخیص دهد. هیچ آزمایش آزمایشگاهی یا پزشکی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. در عوض، یک متخصص سلامت روان بیمار را ارزیابی می کند و سایر شرایط جسمی و روانی را رد می کند. پس از تشخیص، یک برنامه درمانی شامل دارو درمانی و روان درمانی معمول است.
در حالی که تجویز مناسب داروهای ضد روان پریشی می تواند علائم مثبت بیماری را از بین ببرد، علائم منفی اغلب باقی می مانند و درمان با دارو سخت تر است.
درخواست کمک به محض بروز علائم بسیار مهم است. هرچه مداخله زودتر انجام شود، احتمال بهبودی اجتماعی- شغلی بیمار، و شاید حتی معکوس کردن اثرات روان پریشی، بیشتر شود.
علل اسکیزوفرنی
تصور می شود که اسکیزوفرنی نتیجه عوامل بیولوژیکی و محیطی است. در حالی که هیچ علت شناخته شده ای برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، عوامل ژنتیکی، روانی و اجتماعی وجود دارد که تصور می شود در ایجاد این اختلال مزمن نقش دارند.
عوامل خطر
عوامل خطر اسکیزوفرنی عبارتند از: سابقه خانوادگی این اختلال، پدری که سن بالاتری دارد، ناهنجاری های سیستم خود ایمنی و سوء مصرف مواد در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی. عوارض دوران بارداری یا تولد با اسکیزوفرنی مرتبط است. این موارد شامل قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا سموم در رحم، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و کمبود اکسیژن در طول تولد است. میزان بالاتر شیوع اسکیزوفرنی در مناطق شهری، در میان خانواده های کم درآمد،که نابرابری درآمد قابل توجه است مشاهده می شود.
محققان ژنی را که منجر به ایجاد اسکیزوفرنی شود، مشخص نکرده اند. تصور می شود که بسیاری از ژن ها نقش دارند. داشتن یک خویشاوند درجه یک مبتلا به اسکیزوفرنی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. به عنوان مثال، اگر هیچ فامیل درجه یک (والدین یا خواهر و برادر) یا بستگان درجه دو (پدربزرگ و مادربزرگ، خاله یا عمو) مبتلا به اسکیزوفرنی ندارید، احتمال ابتلای شما به این بیماری حدود یک درصد است. اگر یک والدین بیولوژیکی دارید که از اسکیزوفرنی رنج می برد، احتمال ابتلای شما به آن حدود 10 درصد است. با این حال، ژنتیک به تنهایی اسکیزوفرنی را توضیح نمی دهد. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند – بیش از 63 درصد – اقوام درجه یک یا دو با این بیماری تشخیص داده نشده اند.
اکثر کودکانی که بعداً به اسکیزوفرنی مبتلا می شوند در دوران کودکی با سایر کودکان تفاوتی ندارند. مطالعات تحقیقاتی طولی نشان می‌دهد که تعداد کمی از کودکانی که در بزرگسالی تشخیص این بیماری را دریافت کرده‌اند، مشکلاتی در پیشرفت تحصیلی ضعیف، مهارت‌های اجتماعی ضعیف، تأخیر در نقاط عطف رشد (مانند یادگیری صحبت کردن)، گفتار یا مشکلات هماهنگی را نشان می‌دهند.
علائم هشدار دهنده اولیه
علائم هشدار دهنده اولیه اسکیزوفرنی اغلب تا سنین نوجوانی قابل تشخیص نیستند. شاخص‌ها شامل کناره‌گیری اجتماعی، افسردگی، مشکل در توجه، بدگمانی یا خصومت، نگاه بدون بیان، مشکل در خوابیدن، عدم رعایت بهداشت شخصی یا باورهای غیرمنطقی است.
اسکیزوفرنی قابل پیش بینی نیست. درعوض، یک فرد دارای سطح مشخصی از عوامل خطر است که تعیین می کند آیا ممکن است به این بیماری مبتلا شود یا نه. استرس و سوء مصرف مواد به عنوان محرک های رایج در افرادی که در معرض خطر هستند در نظر گرفته می شوند که ممکن است منجر به شروع روان پریشی شود. فردی که در معرض خطر ابتلا به اسکیزوفرنی در نظر گرفته می شود ممکن است توسط عوامل استرس زا مانند رنج، تجربه سوء استفاده یا تروما تحریک شود. استفاده از داروهای غیرقانونی، به ویژه حشیش، آمفتامین ها، ال اس دی یا کوکائین نیز می تواند باعث شروع این بیماری شود.
علل
به طور معمول هیچ رویدادی منفرد وجود ندارد که منجر به شروع اسکیزوفرنی شود. شروع معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی اتفاق می‌افتد، زمانی که جوانان در بزرگسالی به نقش‌های مستقل تبدیل می‌شوند. آنها مسئولیت های بیشتری را بر عهده می گیرند، در موقعیت های جدیدی قرار می گیرند (مثلاً رفتن به دانشگاه – گاهی اوقات دور از خانه) و تصمیمات و ارتباطاتی می گیرند که به طور کلی مسیر شغلی و زندگی آنها را شکل می دهد. اگر آنها مهارت های مقابله ای کافی را برای مدیریت این تغییرات سریع و بدون حمایت از سلامت روان (مثلاً مشاوره در یک مرکز بهداشتی دانشگاهی) یاد نگرفته باشند این انتقال می تواند مملو از آشفتگی باشد. این نوع موقعیت ها می توانند باعث شروع اسکیزوفرنی شوند. همچنین می‌تواند فرد را به سمت خوددرمانی با مواد مخدر یا الکل سوق دهد که محرک نیز محسوب می‌شوند.
بنابراین در ذهن یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی که متفاوت است چه اتفاقی می افتد؟
در حالی که هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد، انتقال دهنده های عصبی یعنی پیام رسان های شیمیایی که اطلاعات را در سراسر مغز و بدن ارسال می کنند نقش مهمی در ایجاد علائم اسکیزوفرنی ایفا می کنند. مطالعات تصویربرداری عصبی تفاوت های ساختاری را در مغز و سیستم عصبی مرکزی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پیدا کرده است.
این امکان وجود دارد که صدها ژن نقش ظریفی در ایجاد اختلال در رشد مغز داشته باشند. مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز ماده خاکستری کمتری دارد که نقش مهمی در پردازش اطلاعات، حافظه و ارزیابی پاداش‌ها و پیامدها دارد. برخی از این تغییرات مغزی در طول رشد جنین، رشد دوران کودکی، شروع اسکیزوفرنی و بازگشت به روان پریشی فعال رخ می دهد. عودهای طولانی تر به اسکیزوفرنی فاز فعال با کاهش بیشتر ماده خاکستری همراه است.
